Đi đại tiện là việc bạn làm mỗi sáng (hy vọng vậy). Bạn có thể không chú ý nhiều đến phân của mình trước khi xả nước. Nhưng nó không chỉ là chất thải từ thức ăn của ngày hôm qua. Phân của bạn là một chỉ số về sức khỏe tổng thể của bạn. Phân của bạn trông như thế nào có thể cho bạn biết rất nhiều điều về những gì đang diễn ra trong cơ thể bạn. Phân được hình thành đúng cách có nghĩa là sức khỏe tốt. Phân không đúng cách có thể là dấu hiệu cảnh báo quan trọng về bệnh tật.
Phân là thước đo sức khỏe tiêu hóa của bạn và qua đó đo lường khả năng tự nuôi dưỡng của cơ thể bạn tốt như thế nào. Phân của bạn có 75% là nước. Phần còn lại là vi khuẩn sống và chết trong ruột, protein, chất thải thực phẩm, tế bào, chất béo, muối, chất thải từ ruột và gan, bất kỳ thực phẩm nào mà cơ thể không thể tiêu hóa được. Công việc của ruột không chỉ là hấp thụ những thứ tốt mà còn loại bỏ những thứ xấu. Ngay cả khả năng miễn dịch của bạn cũng có liên quan đến phân của bạn.
Tìm hiểu thêm về phân
Hãy khám phá điều gì tạo nên một cục phân hoàn hảo. Đầu tiên là hình dáng. Lý tưởng nhất là phân của bạn có kích thước và hình dạng gần giống một quả chuối. Lượng nước và chất xơ bạn ăn góp phần vào việc này. Chất xơ và nước tạo thành phân và giữ chúng lại với nhau để phân không bị vỡ thành từng mảnh.
Phân chuẩn là phân có thể dễ dàng đi qua mà không cần gắng sức. Bề mặt của nó sẽ mịn nhưng không nhầy nhụa. Nó có thể có những vết nứt nhỏ trên bề mặt, nhưng những vết nứt sâu cho thấy sự khô ráo. Nó đi ra khỏi hậu môn của bạn một cách sạch sẽ mà không để lại cặn trên hậu môn hoặc thành bồn cầu. Nó có thể có mùi đất nhưng sẽ không phát ra mùi khó chịu đến mức cần sử dụng quạt thông gió. Nó sẽ nổi như khúc gỗ trên mặt nước. Lý tưởng nhất là phân nổi này sẽ có màu nâu quế do có sự hiện diện của bilirubin (một loại sắc tố mật). Phân loại ‘A’ như thế này khiến bạn cảm thấy nhẹ nhàng và hài lòng.
Bất cứ thứ gì dưới hạng ‘A’ đều là dấu hiệu của sự mất cân bằng. Phân lỏng, bùn hoặc nát không có hình dạng cho thấy các vấn đề về tiêu hóa. Đi ra một lượng lớn phân có thể khiến bạn cảm thấy thỏa mãn trong lúc này, nhưng về lâu dài có khả năng làm bạn mất đi chất dinh dưỡng. Phân nhỏ, khô hoặc cứng có thể gây táo bón. Những cục phân này sẽ có những vết nứt sâu, vỡ ra hoặc trông giống như những viên sỏi. Mặc dù việc thải ra một ít khí gas khi đi đại tiện là điều tự nhiên, nhưng khí gas quá nhiều là dấu hiệu của sự mất cân bằng. Phân có mùi hôi cho thấy phân đang thối rữa trong đường ruột của bạn. Phân có màu vàng, nâu nhạt chứng tỏ thiếu mật. Tương tự, phân không được có màu xanh lá cây hoặc màu nâu sẫm.
Nếu bạn đang thắc mắc tại sao mình lại cảm thấy uể oải, tắc nghẽn, chán nản hoặc thừa cân – thì phân của bạn có thể là câu trả lời. Nó cũng có thể cho bạn biết lý do tại sao bạn căng thẳng, không có căn cứ, trống rỗng, tiều tụy và yếu đuối. Phân có thể cung cấp thông tin chi tiết về lý do tại sao bạn bị đau đầu, chuột rút, đầy hơi, chướng bụng hoặc cảm giác nóng rát trong ruột hoặc hậu môn.
Vì vậy, trước khi bạn vội vã xả nước và đi ra khỏi WC, hãy dành một chút thời gian để giao tiếp với nhu động ruột của bạn. Nó có khả năng giữ chìa khóa cho sức khỏe của bạn.
Phân và tần xuất đào thải
Phân được hình thành trong đại tràng khi đại tràng chiết xuất chất lỏng từ thức ăn được tiêu hóa, tạo thành những khối rắn sau đó được đào thải ra ngoài. Phân có thể được đánh giá bằng độ đặc, màu sắc, mùi, số lượng và tần suất thải phân. Phân cũng cần được kiểm tra máu, chất nhầy và ký sinh trùng.
Phân nằm trong ruột của bạn càng lâu thì chúng càng lên men và thối rữa trong môi trường ẩm ướt của ruột. Việc loại bỏ thường xuyên sẽ ngăn chặn chất độc từ những phân thối này xâm nhập vào máu của bạn. Đủ chất béo, chất lỏng, chất xơ, vị mặn và chua sẽ khuyến khích việc đào thải thường xuyên. Chú ý tránh các thực phẩm gây đầy hơi, làm gián đoạn chu trình đào thải tự nhiên.
Cách kiểm tra phân
Phân của bạn kể một câu chuyện về hành trình của thực phẩm trong cơ thể bạn. Hãy coi nó là một cửa sổ vào đường tiêu hóa của bạn. Nó cho bạn biết liệu bạn có được cung cấp đủ nước, sản xuất đủ enzyme hay không, về vi khuẩn bạn có trong ruột và quan trọng nhất là bạn tiêu hóa thức ăn tốt như thế nào và liệu lựa chọn thực phẩm của bạn có tốt cho thể chất của bạn hay không. Công cụ chẩn đoán quan trọng này không nên bỏ qua.
Tôi khuyên bạn nên ghi nhật ký về phân, với cách thực hành này, bạn sẽ sớm phát triển được nhận thức tuyệt vời về cơ thể. Bằng cách theo dõi những thay đổi trong sức khỏe đường ruột của bạn và mối tương quan giữa chúng với thực phẩm bạn đã ăn, bạn sẽ trở thành chuyên gia trong việc đưa ra lựa chọn thực phẩm lành mạnh cho cơ thể và hệ tiêu hóa đặc biệt của mình.
Thói quen đi đại tiện
Bạn đang đi đại tiện hàng ngày hay vài ngày một lần? Cũng cần lưu ý thời gian đi đại tiện của bạn. Lý tưởng nhất là bạn đi đại tiện trong vòng một giờ sau khi thức dậy. Nếu bạn không đi đại tiện khi thức dậy, bạn cần lưu ý đến mức độ hoạt động thể chất mà bạn tham gia cho đến khi bạn cảm thấy nhẹ nhõm. Nếu không, khi ngồi xuống, phân sẽ bắt đầu thối rữa. Nếu bạn tập thể dục trước khi đi đại tiện và nhịp tim tăng lên, bạn sẽ hấp thụ nhiều chất độc hơn từ phân khi máu lưu thông mạnh hơn. Ruột của bạn giống như bọt biển và chúng sẽ hấp thụ chất độc dễ dàng như hấp thụ chất dinh dưỡng khi lưu lượng máu tăng lên.
Nếu việc đào thải hàng ngày không diễn ra một cách tự nhiên đối với bạn, bạn có thể bị mất nước, trao đổi chất kém hoặc teo đường ruột. Khô ở đường tiêu hóa là nguyên nhân phổ biến gây ứ đọng phân. Hãy đảm bảo cơ thể bạn đủ nước – đặc biệt là trước bữa ăn – và thêm các loại dầu chất lượng tốt vào thức ăn của bạn có thể ngăn chặn điều này ngay từ đầu. Đối với tình trạng trao đổi chất thấp và tiêu hóa yếu, hãy nấu thực phẩm với các loại gia vị có tính ấm như gừng, hạt tiêu đen,… để làm nóng đường tiêu hóa của bạn. Bữa ăn đều đặn hỗ trợ quá trình đào thải thường xuyên. Hãy cân nhắc các tư thế yoga xoắn và gập người về phía trước để giúp hỗ trợ tăng nhu động ruột.
Nếu bạn đi đại tiện quá thường xuyên thì có thể là do quá trình trao đổi chất diễn ra nhanh, sử dụng quá nhiều dầu mỡ và gia vị khi nấu nướng hoặc do kích ứng ruột. Với lượng dầu mỡ ít trong chế độ ăn uống của bạn, bạn sẽ sản xuất ít mật hơn trong gan, một chất nhuận tràng và dẫn đến kích thích ruột. Giảm gia vị cũng sẽ làm giảm kích ứng trong ruột của bạn.
Màu sắc phân
Sau khi ghi lại ngày và giờ, bạn sẽ cần kiểm tra màu sắc của phân. Màu sắc của phân nói chung là do sự kết hợp giữa thời gian vận chuyển của mật và ruột. Mật xuất phát từ sự phân hủy hoặc các tế bào hồng cầu và được gan sử dụng để giúp tiêu hóa chất béo. Chính màu nâu của mật tạo nên màu sắc đặc trưng cho phân. Phân có màu nâu quế là bình thường và cho thấy co bóp của ruột không nhanh cũng không chậm. Khi phân ra khỏi ruột quá nhanh, mật không có thời gian chuyển sang màu nâu. Phân màu vàng thường mềm và cho thấy thời gian đi đại tiện trung bình nhanh. Phân màu vàng hoặc xám cũng có thể là dấu hiệu của phân béo do sản xuất mật không đủ. Phân có mỡ cho thấy gan hoặc tuyến tụy bị suy yếu. Nếu phân của bạn có màu xanh lá cây, bạn đã ăn nhiều rau xanh hoặc thời gian đi đại tiện quá nhanh.
Phân màu nâu sẫm hoặc đen gợi ý tình trạng khô ở đường tiêu hóa. Nếu bạn đang uống cà phê xay, bạn có thể bị chảy máu đường tiêu hóa trên. Khi chảy máu xảy ra ở đường tiêu hóa trên, cơ thể sẽ tiêu hóa máu khi máu di chuyển xuống dưới, làm thay đổi hình thức của máu thành các hạt màu nâu sẫm giống như cà phê xay. Máu tươi trên phân có nghĩa là đại tràng của bạn đang chảy máu. Điều này có thể là do kích ứng, bệnh trĩ, viêm đại tràng, bệnh Crohn hoặc các tình trạng khác. Bất kỳ chảy máu trong nào cũng có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng như thiếu máu và cần được giải quyết ngay lập tức.
Mùi phân
Phân bình thường thường có mùi đất, nhưng mùi hôi cho thấy quá trình lên men và độc tính. Và mùi càng nặng thì độc tính càng nặng. Khí hôi thối có xu hướng đi kèm với phân có mùi hôi. Bạn cũng có thể thấy mình bị hôi miệng và có mùi cơ thể cùng với chất thải độc hại vì một số chất độc có khả năng được hấp thụ vào cơ thể bạn. Khi đó, bạn sẽ cần giải độc bằng cách ăn cháo kitchari trong vài ngày và nhâm nhi trà thảo dược ấm.
Kết cấu phân
Tiếp theo trong danh sách là kết cấu phân. Nếu phân của bạn dính – nghĩa là chúng dính vào hậu môn và/hoặc bồn cầu – thì chúng có thể độc hại và có thể cần được thanh lọc bằng kichari và trà thảo dược. Phân lỏng là kết quả của đường ruột không ổn, có thể là bị kích ứng và cần phải thanh lọc. Bạn có thể bị viêm đường tiêu hóa hoặc có thể bị ký sinh trùng. Phân bùn có tính axit. Nó cháy ra và có mùi hôi. Thông điệp được truyền tải ở đây là có quá nhiều sự lên men trong ruột. Có thể do mất cân bằng giữa vi khuẩn ruột tốt và xấu, hoặc có thể do bạn ăn quá nhiều thức ăn nặng, khó tiêu hóa. Tình trạng này khiến thức ăn bị ứ đọng và thối rữa trong ruột, khiến nó trở thành một nguồn độc hại.
Nếu phân của bạn trông giống như đất sét thì đây là một dấu hiệu khác của tình trạng thiếu mật. Bạn có thể muốn kích thích dòng mật bằng những thực phẩm có vị đắng hơn như lá bồ công anh, mướp đắng,…. Hoặc thực phẩm có vị chua tự nhiên như chanh. Hoặc, bạn có thể cần dưỡng gan để gan sản xuất mật tốt hơn.
Nếu phân của bạn có vết nứt trên bề mặt hoặc vỡ ra thì có thể phân đã cũ và khô. Các loại thảo mộc nhuận tràng có thể giúp giữ cho mọi thứ luôn tươi mới. Phân dạng viên là do khô – khô có thể tàn phá rất nhiều đến quá trình tiêu hóa! Viên nhỏ thường khó đi qua và có thể khiến bạn căng thẳng khi đi đại tiện. Về lâu dài điều này có thể dẫn đến các biến chứng như bệnh trĩ hoặc sa ruột. Bạn có thể giúp quá trình bài tiết của bạn dễ dàng hơn bằng các loại dầu chất lượng tốt hơn trong chế độ ăn uống của mình, dưỡng ẩm ruột bằng nước ấm và có thể là một chiếc ghế đẩu để nâng chân bạn vào tư thế ngồi xổm.
Phân mỏng như bút chì có nghĩa là đại tràng bị viêm hoặc sưng tấy và bạn cần tìm hiểu tận gốc vấn đề đó. Nếu phân của bạn trông giống như một chiếc bánh burger chay thì bạn đang ăn quá nhiều chất xơ không hòa tan. Phân có bề mặt nhẵn, trơn tuột, có khuôn, chính là thứ bạn đang tìm kiếm.
Số lượng
Việc đi đại tiện nhiều và/hoặc thường xuyên có thể là kết quả của việc ăn nhiều rau hoặc chất xơ không hòa tan trong chế độ ăn uống của bạn. Nếu không phải như vậy, có thể bạn không hấp thụ được nhiều dinh dưỡng từ thức ăn của mình và bạn cần khắc phục điều đó. Bạn có thể lựa chọn những thực phẩm dễ tiêu hóa như súp và món hầm cũng như các loại thảo mộc kích thích tiêu hóa như gừng và tiêu đen.
Độ nổi của phân
Nếu phân của bạn chìm xuống, có thể do nó có độc tố. Một cục phân như quả chuối nổi, nhẵn là phân đẹp. Chất xơ trong phân của bạn là nguyên nhân khiến nó nổi lên, chất độc sẽ đè nặng lên nó. Chất béo cũng nổi. Nếu phân của bạn có quá nhiều chất béo thì chúng sẽ nổi lên.
Đồ ăn thải qua phân
Cuối cùng, bạn sẽ muốn ước đoán loại thực phẩm ban đầu có trong phân của mình. Bạn đang xem bữa sáng, bữa trưa hay bữa tối của ngày hôm qua? Nếu bạn nhìn thấy nhiều thức ăn chưa tiêu hóa trong phân, nghĩa là bạn không hấp thụ được chất dinh dưỡng, bạn đang ăn quá nhiều chất xơ không hòa tan hoặc bạn đã ăn thứ gì đó không phù hợp với mình. Hãy tìm kiếm các mẫu trong phân của bạn. Nếu mỗi lần bạn ăn quinoa, nó trông giống như quinoa – cơ thể bạn có thể không thích quinoa hoặc cần bạn chế biến theo cách khác.
Khi bạn thấy điều gì đó bất thường trong phân của mình, hãy chụp ảnh nó và lưu nó lại để phân tích về sau. Hãy chú ý đến bất kỳ rối loạn tiêu hóa nào. Việc kiểm tra phân giúp bạn trở thành bậc thầy về hệ tiêu hóa của chính mình – mang lại sức khỏe dồi dào cho cuộc sống của bạn.
Sophia Ngo